Stres, travma ve ruhsal bozukluklar üzere faktörlerin ruminasyonu tetikleyebileceğini söz eden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Kronik hastalıklar, ailede ruhsal bozukluk hikayesi, cinsiyet ve yaş üzere ferdî özellikler de tetikleyici faktörler ortasında sayılabilir.” dedi. Tedavi sürecinde bilişsel davranışçı terapi ve mindfulness üzere yaklaşımların tesirli olabileceğini lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, ruminasyondan kurtulmak için dikkat dağıtıcı aktiviteler, hobiler, kanıları yazıya dökme ve profesyonel dayanak alınması üzere tekliflerde bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, zihinsel geviş getirme olarak da isimlendirilen ruminasyon hakkında bilgi verdi.
Bazı tetikleyici faktörler tetikleyici olabilir…
İngilizceden lisanımıza geçmiş olan ruminasyon tabirinin, geviş getirme manası taşıdığını söz eden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Psikolojide ise çok düşünme manasındaki ruminasyon, zihinde daima olarak olumsuz, kaygılı yahut üzücü kanıların tekrarlanmasıdır. Bu niyetler kişinin yaşadığı olaylarla ilgili olabilir, örneğin geçmişteki bir yanılgı, gelecekteki bir kaygı yahut şu anki bir sorun.” dedi.
Ruminasyonun, kişinin duygusal durumunu, sorun çözme hünerini ve hayat kalitesini olumsuz etkileyebileceğini aktaran Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Ruminasyonun nedenleri tam olarak bilinmiyor. Lakin kimi faktörlerin tetikleyici olabileceği düşünülüyor. Gerilim, travma, depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, travma sonrası gerilim bozukluğu, yeme bozukluğu üzere ruhsal problemler, kronik hastalıklar, ailede ruhsal bozukluk hikayesi, cinsiyet ve yaş üzere kişisel özellikler tetikleyici faktörler ortasında sayılabilir.” biçiminde konuştu.
Ruminasyonun belirtileri ve tedavi seçenekleri…
Ruminasyon belirtilerine değinen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, bu belirtileri şöyle sıraladı:
“Geçmişte yaşanan olumsuz olayları sık sık hatırlama ve üzerine düşünme, gelecekle ilgili telaş ve endişe duyma, şimdiki durumdan mutlu olmama ve pişmanlık hissetme, kendini suçlama, eleştirme yahut kıymetsiz görme, olumsuz hisleri bastırmaya çalışma, dikkat dağıtıcı aktivitelere ilgi kaybetme, toplumsal bağlardan uzaklaşma, kararsızlık ve erteleme, uyku ve iştah sıkıntıları ruminasyonu işaret edebilir.”
Ruminasyon tedavisi için ise ekseriyetle psikoterapi yolları kullanıldığını aktaran Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, kişinin ruminatif niyet kalıplarını fark etmesini ve değiştirmesini sağlamak, olumsuz hislerle baş etme yollarını öğretmek, kişinin kendine olan itimadını ve hayat doyumunu arttırmak hedefiyle, bilişsel davranışçı terapi, kabul ve kararlılık terapisi, şema terapisi, mindfulness temelli terapi üzere yaklaşımlar kullanıldığını söyledi.
Ruminasyondan kurtulmak kolay değil, fakat imkânsız da değil
Geçmişte yaşanan olumsuz olayları, hisleri yahut kanıları daima olarak tekrar etmenin kişiyi depresyona, anksiyeteye, öfkeye, gerilime ve öbür ruhsal sıkıntılara sürükleyebileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, “Ruminasyon, bir tahlil sunmaz, yalnızca meselelerin daha da ağırlaşmasına neden olur.” dedi.
Ruminasyondan kurtulmak için tekliflerde bulunan Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, sözlerini şöyle tamamladı:
“Ruminasyon yaptığınız anda farkında olmaya çalışın. Kendinize ‘Bu niyet bana ne yarar sağlıyor?’ diye sorun. Fikirlerinizi değiştirmek için öbür bir şeye odaklanın yahut dikkatinizi dağıtın.
Ruminasyon yapmak için kendinize makul bir vakit dilimi ayırın. Örneğin, günde yarım saat kadar ruminasyon yapacağınıza karar verin ve bunun dışındaki vakitlerde ruminasyon yapmamak için kendinizi frenleyin. Bu süreyi giderek azaltın ve sonunda ruminasyonu büsbütün bırakın.
Düşüncelerinizi kâğıda dökün. Ruminasyon yaptığınız mevzuları yazarak onları somutlaştırabilir ve daha objektif bir formda değerlendirebilirsiniz. Yazdıklarınızı okuyun ve gerçekçi olup olmadıklarını sorgulayın. Daha sonra kâğıdı yırtabilir yahut yakabilirsiniz.
Hobiler edinin yahut rahatlatıcı aktiviteler yapın. Ruminasyondan kurtulmanın en yeterli yollarından biri de zihninizi meşgul edecek ve size keyif verecek şeylerle ilgilenmektir. Spor yapmak, kitap okumak, müzik dinlemek, fotoğraf yapmak üzere hobileriniz olsun ve bunlara vakit ayırın.
Sosyalleşin ve dayanak alın. Ruminasyon yalnızlıkla beslenen bir durumdur. Bu nedenle, sevdiklerinizle vakit geçirmek, onlarla konuşmak ve hislerinizi paylaşmak size âlâ gelebilir. Ayrıyeten profesyonel bir yardım almak da ruminasyonu yenmenizde tesirli olabilir. Bir psikolog veya psikiyatrist ile görüşmek, size yeni bakış açıları ve baş etme stratejileri sunabilir.
Ruminasyondan kurtulmak kolay bir iş değildir, lakin imkânsız da değildir. Kendinize itimadın ve hayatınızda olumlu değişiklikler yapmaya çalışın. Unutmayın, geçmişi değiştiremezsiniz, lakin geleceği şekillendirebilirsiniz.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı