“Kibrit Çakıyorsun Karanlıkta” standı ziyaretçilerini bekliyor
Prof. Dr. Sağlamtimur’un 25 bin modüllük kibrit kutusu koleksiyonu görücüye çıktı
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Haluk Sağlamtimur’un en eskisi 1935 yılına ilişkin yaklaşık 25 bin kesimlik kibrit kutusu koleksiyonu, “Kibrit Çakıyorsun Karanlıkta” standı ile gösterime sunuldu. Stant, Karşıyaka Cerdelion Mutfak Sanatları Merkezinde sanatseverlere kapılarını açtı.
Koleksiyonu ile ilgili bilgiler veren Prof. Dr. Haluk Sağlamtimur, “Türkiye’de de yakın bir vakte kadar günlük hayatımızın bir modülü olan kibrit kutularını 1970’li yılların başından itibaren toplamaya ve biriktirmeye başladım. Adıyaman’da geçen çocukluk yıllarımda, o devir için ekonomik açıdan çok kıymetli olmayan kibrit kutusu toplayıcılığı daha sonra koleksiyona dönüştü. Yaklaşık 50 yıldır kibrit kutusu toplamaktayım. Bu stantta Türkiye’de ve başka ülkelerde üretilmiş olan kibrit kutularını görebilirsiniz. Koleksiyonda bulunan yaklaşık 25 bin kibritin yarısı yerli üretim, başka yarısı ise 130-140 yabancı ülkeye aittir. Koleksiyonumdaki en eski kibritler 1935-36 yıllarına tarihlenmektedir” dedi.
“Kibrit kutuları tüketim alışkanlıklarını yönlendiriyordu”
Kibrit kutularının sosyo-ekonomik tesirlerini anlatan Prof. Dr. Sağlamtimur, “Türkiye’de kibrit sanayisi yaklaşık 100 yıldır varlığını sürdürmesine karşın günümüzde rakibi çakmak ve elektrikli ocaklar nedeniyle kullanımdan kalkmak üzeredir. Günümüzdeki kullanımı giderek azalan kibritin, gelecek yıllarda varlığını nasıl devam ettireceği meçhuldür. Ülkemizde kentlere göç, kentleşme üzere farklı sosyo-ekonomik nedenlerle en fazla kibrit üretimi1960-1990 yılları ortasında yapılmıştır. Ayrıyeten bu tarihlerde kibrit kutuları üzerinde görülen grafiksel öğeler, hiçbir vakit bu kadar çeşitli ve varlıklı olmamıştır. Zira görsel manada bağlantı araçlarının azlığı nedeniyle kibrit kutularının üzerindeki küçük alanlar her açıdan kamusal spot olarak isimlendireceğimiz bir ehemmiyete sahip olmuştur. Bu alanlar kalabalık kitlelere ulaşmak ismine her türlü kamu spotu, toplumsal ileti yahut reklam için sonuna kadar kullanılmıştır. Bu nedenle o tarihler kibrit kutuları açısından toplumsal ve ekonomik manada değerli izler bıraktığını söyleyebiliriz. Kibrit kutularının üzerinde bulunan desen yahut grafikler, toplumun tüketim alışkanlıklarını yönlendirmesi ve belirlemesi bağlamında da en ucuz bildiri iletme formülü olarak her vakit kıymetli olmuştur. O devirlerden bize ulaşan her kutu, tarihi ve kültürel miras özelliği taşımaktadır” dedi.
Prof. Dr. Sağlamtimur, “1990’lı yıllara kadar Türkiye’deki kibrit kutuları hâlâ hayli bilgilendirici, düzgün tasarlanmış ve çeşitliydi; fakat bu durum daha sonra dramatik bir formda değişti ve 1990’lı yılların sonundan itibaren grafiksel baskı yüzleri nedeniyle birbirine benzeyen, öyküsü olmayan tekdüzelik hakim oldu. Bilgisayarların hayatımıza girmesiyle birlikte grafik baskı desenleri sıklıkla kutuların üzerinde görülmeye başlandı, kibrit günümüzde ise daha çok şirketlerin promosyon eseri olarak yoluna devam ediyor. Stantta bulunan kibrit kutuları ortasında ülkemizde ve yurtdışında son 100 yılda basılmış kibrit kutularını görebilirsiniz” diye konuştu.
“Kibrit Çakıyorsun Karanlıkta” Standı, 29 Haziran 2025 tarihine kadar ziyaretçilere açık olacak.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı