Ergen beyni tehlikeyi görmüyor!
Ergenlik devrinde tehlike algısının yetişkinlere kıyasla daha zayıf olduğunu belirten uzmanlar, bu durumun beynin risk değerlendirmesi ve dürtü denetiminden sorumlu prefrontal korteksinin şimdi gelişimini tamamlamamış olmasından kaynaklandığını söylüyor.
Ergenlerin riskli davranışlarının birçok sebebi olabildiğini lisana getiren Çocuk-Ergen Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, “Hormonal değişimler, kimlik arayışı, toplumsal kabul isteği ve çevresel faktörler de bu süreci etkiliyor.” dedi. Toplumsal medyanın ise riskli davranışların cazip hale gelmesine ve tehlike algısının zayıflamasına neden olabildiğine dikkat çeken Yıldırım, aile tavırlarının da bu noktada belirleyici rol oynadığını vurguladı.
Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Çocuk-Ergen Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, ergenlerin tehlike algılarının neden yetişkinlerden farklı olduğunu ele alarak, bu durumla başa çıkma yollarını açıkladı.
Risk değerlendirmesi ve dürtü denetimi ergenlikte daha zayıf!
Ergenlerin tehlike algısının yetişkinlere kıyasla farklılık gösterdiğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, “Bunun nedeni ergen beyninin şimdi tam manasıyla gelişmemiş olmasıdır. Bilhassa prefrontal korteks, risk değerlendirmesi, dürtü denetimi ve karar verme üzere işlevleri yöneten bir bölge olup, bu alan ergenlik devrinin sonlarına kadar gelişimini sürdürür.” dedi.
Bu nedenle ergenlerin riskleri gereğince değerlendirememe yahut uzun vadeli sonuçları göz arkası etme eğiliminde olduklarını tabir eden Yıldırım, “Ayrıca ergenlerde duygusal karşılıkları yöneten beynin bölgesi amigdala, daha faalken prefrontal korteks bu karşılıkları denetim etmekte daha az tesirlidir.” formunda konuştu.
Ergenlerin riskli davranışlara yatkın olmalarının birçok nedeni var!
Ergenlerin riskli davranışlarının birçok sebebi olabildiğine işaret eden Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, “Sadece ruhsal, çevresel ya da biyolojik diyemeyiz. Alt başlıklarını da pahalandırmak gerekir.” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biyolojik olarak ergenlik devri, bedende büyük hormonal değişimlerin yaşandığı bir periyot ve bu hormonlar duygusal ve dürtüsel yansıları arttırabiliyor. Tekrar beyin gelişiminin de tamamlanmamasından kaynaklı olarak riskli davranışları artabiliyor. Ruhsal tesirlerinden bahsedecek olursak; kimlik gelişimi, bağımsızlık arayışı, toplumsal kabul muhtaçlığı ergenleri riskli davranışlara yönlendirebiliyor. Ergenler kendilerini kanıtlama ya da ilişkin olma hissini yaşama isteğiyle birden fazla vakit bu davranışları denemek isteyebiliyorlar. Aile, arkadaş kümesi, okul, toplum üzere çevresel faktörler de ergenlerin riskli davranışlarda bulunma yatkınlıklarını şekillendirebiliyor. Arkadaş kümesinin makus tesiri, ailedeki gerilim üzere daha olumsuz çevresel faktörler risk alma davranışlarını teşvik edebiliyor.”
Sosyal medya ergenlerin tehlikeyi daha düşük algılamalara neden olabiliyor!
Vurgulanması gereken kıymetli noktalardan birinin de toplumsal medya ve dijital dünyanın ergenlerin tehlike algısını çeşitli formlarda etkileyebildiği olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, “Sosyal medya ergenlerin kendilerini söz etmeleri için bir platform üzere görülse de birebir vakitte yanlış bilgi yayılması, riskli davranışların idealize edilmesi ve daima toplumsal kıyaslamaya yol açılabiliyor. Bu da ergenlerin tehlikeyi daha düşük algılamalara neden olabiliyor. Ayrıyeten toplumsal medyada kendilerini tabir etmek için birtakım riski davranışlar sergileyip ilgi çekmek, takipçi kazanmak gayesiyle daha cazip bir noktaya getirebiliyorlar.” açıklamasını yaptı.
Aşırı gözetici ebeveynlik de ilgisiz ebeveynlik de risk algısının zayıf olmasına yol açabiliyor!
Aile tavırlarının da ergenlerin tehlike algısı üzerinde tesirli olduğuna vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, şunları söyledi:
“Aşırı kollayıcı ebeveynlik ergenin riskli durumları algılama ve baş etme maharetlerini sınırlayabiliyor. Bu durum ergenin risk algısının zayıf olmasına yol açabiliyor. İlgisiz ebeveynlikte ise ebeveynin ilgisiz yahut tutarsız davranışlarının yoğunluğu ergenin kendine itimadını zedeleyebiliyor ya da tehlikeli durumlarla başa çıkma konusunda zayıf bir algı geliştirmesine neden olabiliyor. Bu durumda da ergen riskli davranışlara daha yatkın hale gelebiliyor. Zira denetimsizlik ve izlenme duygusu eksik kalabiliyor.”
Pozitif rol modeller ergenlerde sorumlu davranışları teşvik edebiliyor!
Ergenleri riskli davranışlarından muhafazanın en aktif yollarından birinin çok istikametli bir yaklaşım olduğunu aktaran Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Yıldırım, “Eğitim ve bilinçlendirmelerin fazlalaştırılması gerekiyor. Zira ergenlerin risklerin farkındalığını gözlemlemesi, tesirli eğitim ve bilinçlendirme programlarıyla yapılabilir.” dedi.
Ailelerin ve eğitimcilerin olumlu rol modeller olmalarının da çok kıymetli olduğunu vurgulayan Yıldırım, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Ergenlere olumlu rol model sunulduğunda, daha sağlıklı bir bağlantı gelişebiliyor, sorumlu davranışları teşvik edilebiliyor ve aile içindeki bağlantı de ergenin güvenliğini arttırabiliyor. Açık irtibat hayli değerli. Aileler ve eğitimciler ergenlerle açık ve anlayışlı bir halde irtibat kurarak onların tasa ve fikirlerini anlamalı ve riskli durumlarla başa çıkmaları desteklenmeli. Açık irtibatın olmadığında ergenler kimi davranışları saklama, gizleme seçeneğine yönelebiliyor. Ergenlerin toplumsal etrafları de çok kıymetli. Sağlıklı arkadaşlıklar, müspet okul ortamları ve toplumun dayanağı ile riskli davranışlarından kaçınmaları ortasında bir bağlantı var.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı