Alt ıslatma, çocuklar ortasında sıkça karşılaşılan sorunların başında geliyor. Aileler için olduğu kadar, çocuklar için de hayli sıkıntı bir durumdur. Bilhassa akranları ortasına karışamama ve içe kapanıklık ile sonuçlanabiliyor. Çocuklarda alt ıslatmanın pek çok tedavi ve rehabilitasyon metodu bulunuyor. Bunlar ortasında en süratli ve kalıcı sonuç veren prosedürlerinden birisi de “Pelvik Taban” rehabilitasyonudur. Memorial Bahçelievler Hastanesi Pelvik Taban Rehabilitasyon Ünitesi’nden Prof. Dr. Ümit Dinçer, çocuklarda pelvik taban rehabilitasyonu hakkında bilgi verdi.
Uyanma bozuklukları, mesane meseleleri ya da enfeksiyonlar neden olabiliyor
Çocuklarda sık görülen problemlerden biri enürezis ismi verilen alt ıslatma sorunudur. Gece alt ıslatmaya “enürezis nokturna” gündüz ve gece alt ıslatmaları “enürezis diurna” olarak tanımlanır. Bu bozukluk çocuklarda pek çok sebebe bağlı olabilir. Organik sorunlar, ruhsal sebepler, mesane sorunları ve sinirsel sorunlara bağlı olabilir. Fakat kabaca tanım etmek gerekirse genetik faktörler, uyanma bozuklukları, mesane ile ilgili sıkıntılar, enfeksiyonlar ya da bir ekip hormonal meseleler nedeniyle gelişen alt ıslatmaya enürezis diyebiliriz. Alt ıslatma sorunlarının yaklaşık %95’inde rastgele bir sebep bulunamayabilir. Fakat altında yatan sebebin aydınlatılması gayeye yönelik tedavi ve rehabilitasyon açısından hem tabibi hem de hastayı önemli biçimde rahatlatacaktır.
En kıymetli problemse sebebi tespit edilemeyen alt ıslatma meselelerinin yönetilmesidir. Çocuklarda alt ıslatmanın sebebi ne olursa olsun bunu tek taraflı ele almak mümkün değildir. Münasebetiyle alt ıslatan bir çocuğu bir bütün olarak ele almak, yani nörolojik, ruhsal, fizyolojik sorunlarının olup olmadığı istikametiyle değerlendirip tedavi ve rehabilitasyonu da o halde planlamak gerekir.
6 yaş sonrası çocukların %10’u alt ıslatma meselesiyle karşı karşıya
Alt ıslatma sorunu çocukluk çağında gerek aileyi gerekse çocuğu en fazla ilgilendiren üriner sistem sıkıntılarından bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır. İdrar denetimi çocuktan çocuğa değişiklik göstermekle birlikte beklenen 2 ila 4 yaşın ortasında kazanılır. Ancak bunun vakit zaman uzadığı görülür. En fazla gece alt ıslatma sorunu formunda ortaya çıkar ve yaklaşık 6 yaşına kadar toparlanabilir. Fakat buna karşın giderek azalan bir ölçüde olmakla birlikte 6 yaş sonrasında yaklaşık %10 çocuğun alt ıslatma meselesiyle karşı karşıya olduğunu söyleyebiliriz. Kız çocukları alt ıslatma sorunu konusunda erkek çocuklardan biraz daha âlâ durumadır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda erkek çocuklarının yaklaşık %15’i alt ıslatma sıkıntısıyla karşı karşıya iken, kızlarda bu oran yaklaşık %10’dur.
Büyük çoğunluğu uyanma bozukluklarına bağlı
Çocuklarda alt ıslatmanın pek çok sebebi tespit edilmiş olmakla birlikte bilhassa gece altını ıslatan çocukların büyük bir kısmının uyku derinliğinden kaynaklı alt ıslattıkları bilinmektedir. Uyku derinliği ile birlikte çocuklardaki mesane kapasitesinin düşük olması, mesane doluluk hissinin gereğince uyandırıcı olmaması üzere sebeplerle çocuklar gece altını ıslatabilirler. Lakin çocuklarda genel itibariyle bakıldığında mesane kaslarının gereğince olgunlaşmamış olması, böbrek ve idrar sistemindeki yapısal sıkıntılar, bilhassa ruhsal alt yapı, gerilim ve korku sıkıntıları, çocuğun sosyabilitesini ilgilendiren sorunlar, his durum bozuklukları ve şeker hastalığı üzere sorunlar neden olmaktadır. Öte yandan en değerli dertlerden bir tanesi de çok etkin mesane ismi verilen nörojenik art planı olan tablodur. Düşük mesane kapasitesiyle seyreden durumlar çocuklarda alt ıslatma meseleleriyle kendini gösterebilir.
İlaç tedavilerinden kâfi muvaffakiyet sağlanamıyor
Alt ıslatan bir çocuğun tedavisindeki en değerli şey etrafındaki insanların kendisini anladığını ve onunla birlikte hareket ettiği hissini uyandırmaktır. Hasebiyle çocuğu suçlayıcı ve baskı ögesi oluşturucu tavır, davranış ve metotlardan kaçınmak gerekir. Alt ıslatmanın tedavisine başlarken doğal olarak sebebi aydınlatmak son derece kıymetlidir. Daha sonra tedavinin nasıl şekillendirileceği tabip hasta ve aile tarafından değerlendirilmelidir. Tedaviye ait; medikal, ruhsal ve idman tedavileri üzere bir kadro prosedürler olmakla birlikte alt ıslatma kelam konusu olduğunda ilaç tedavilerinin çok başarılı olduğu söylenemez. Münasebetiyle çocukları olabildiğince kısa müddette ilaç tedavisi seçenekleri kullanıldıktan sonra şayet tedaviye karşılık alınamazsa öteki sistemleri gündeme getirmek gerekir.
Rehabilitasyon sürecinde çocuğa eğlenceli misyonlar veriliyor
Alt ıslatma sıkıntısını akılcı “yönetimi” ile ilgili pek çok yol bulunmaktadır. Bunlar ömür biçimi düzenlemelerinden, tuvalet eğitimi ya da işeme okullarına kadar geniş bir skalada kıymetlendirilir. Günümüzde alt ıslatan çocuklarda sonuçları ve uygulama halleri itibariyle en fazla cevap alınan usullerden bir tanesi pelvik taban eğitimi ve rehabilitasyonu yoludur. Pelvik taban karın boşluğunun sonunu döşeyen mesaneyi, rektumu, karın içi organları ve cinsel organları yerinde tutan ve bir hamak üzere özelleşmiş bir küme kas ve bağdan oluşmaktadır. İşte bu “pelvik taban” denilen oldukça karmaşık ve fonksiyonel bir küme kasın kullanımının öğrenilmesi yahut geliştirilmesi, mesane kaslarının kullanımının öğrenilmesi ve geliştirilmesi ile mesane kapasitesini artırmaya, sfinkter denetimine yönelik yapılan bir “biofeedback” formülüdür. Bu prosedürle çocuklara hem mesane kaslarının denetimi öğretilmekte, hem de pelvik taban kaslarının güçlendirilerek sfinkter denetimi üst seviyeye çıkarılmaktadır. Bir öteki gaye ise düşük mesane hacmi durumunda mesane kapasitesinin artırılması hedeflenmektedir. Formül, ağrısız ve çocuğu eğlenceli bir grup görsel bilgisayar takviyeli oyunlarla yapılmaktadır. Rehabilitasyon programı özel eğitimli üroterapist tarafından ve özel aygıtlarla çocukları pelvik taban kaslarını kullanarak yapabilecekleri eğlenceli misyonların içerisinde tutmak suretiyle yapılmaktadır. Bu usulle tedavi edilen çocuklarda 6-10 seanslık bir rehabilitasyon programı sonrasında son derece yüksek bir muvaffakiyet oranı yakalanmaktadır.
Kabızlık ve alt ıslatma birbiriyle irtibatlı sorunlar
Pelvik taban kaslarının olağan işlevlerini görebilmeleri açısından kasların kasılma ve gevşeme aktivitelerinin olağan olması ve tıpkı vakitte karın içi basıncı artıran öbür kaslarla belirli bir harmoni içerisinde çalışabilmesi gerekir. Çocuklarda bilhassa dışkılama meseleleriyle giden kabızlık alt ıslatmayla çok yakın bağ içerisindedir. Münasebetiyle karın kaslarıyla pelvik taban kasları ortasındaki harmoninin de yine kurulması alt ıslatma rehabilitasyonu ve tedavisinde pelvik taban kaslarının ehemmiyetini daha da artırmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı