Acıbadem Üniversitesi’nden Prof. Dr. Murat Baş uyarıyor:
“2030 yılında Türk bayanlarının yarısı, erkeklerin ise üçte biri obez olacak”
Obezite, 21. yüzyılın en büyük halk sıhhati sıkıntılarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Dünya Sıhhat Örgütü ve OECD raporlarına nazaran, 2035 yılına kadar 1.9 milyar insanın obeziteyle yaşayacağı iddia ediliyor. Bunun iktisada maliyeti ise yıllık 4.32 trilyon dolar olarak hesaplanıyor. 2035 yılına kadar her dört şahıstan birinin obezite ile yaşaması beklenirken, çocukluk çağı obezitesinin ise iki kat arttığı gösteriliyor.
Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı ve Beslenme ve Diyetetik Kısmı Lideri Prof. Dr. Murat Baş, obezitenin yalnızca ferdi yemek tercihleriyle açıklanamayacak kadar karmaşık bir sorun olduğunu belirterek, “Kentleşme, teknolojik ilerlemeler, ekonomik eşitsizlikler ve besin sanayisinin yapısı, tüm dünya genelinde obezite oranlarının artmasında büyük rol oynuyor. Gündelik hareketliliğin azalması, ucuz ve sıhhatsiz besinlere erişim kolaylığı, obeziteyi kaçınılmaz hale getiriyor” diyor.
Çocukluk çağı obezitesi iki katından fazla arttı
Prof. Dr. Murat Baş, “Son 30 yılda çocuklarda obezite oranları iki katından fazla arttı. Bu durum, gelecekte kalp hastalıkları, diyabet ve öteki kronik hastalıkların da yaygınlaşacağını gösteriyor. Yalnızca ferdi tahlillerle değil, toplumsal ve siyasetlerle müdahale edilmesi gerekiyor” diyor.
Türkiye’de obezite oranları alarm veriyor
Türkiye, Avrupa’da bayanlarda en yüksek, erkeklerde ise beşinci en yüksek obezite oranına sahip ülkeler ortasında. 1975’te yüzde 8.6 olan obezite oranı, 2016’da yüzde 32.1’e yükseldi. Prof. Dr. Murat Baş, “1961’de Türkiye’de kişi başına düşen günlük güç alımı 2.955 kaloriydi. Bugün bu sayı 3.925 kalorinin üzerine çıkmış durumda. Ultra işlenmiş besinler ve şekerli içecekler obezitenin en temel sebeplerinden biri haline geldi” biçiminde konuşuyor.
Obeziteyle gayrette ferdi farkındalığın ötesinde sistemsel değişimlerin kaide olduğunu belirten Prof. Dr. Murat Baş, “Sağlık sistemleri, obeziteyle yaşayan bireylere daha yeterli hizmet sunacak formda geliştirilmeli. İşlenmiş besinlerin tüketimini azaltacak siyasetler uygulanmalı, sağlıklı besinlere erişim kolaylaştırılmalı. Kent planlaması fizikî aktiviteyi teşvik edecek halde yapılmalı, yürüyüş yolları ve yeşil alanlar artırılmalı. Ayrıyeten, obeziteye dair toplumsal damgalama ile çaba edilmelidir. Obezite kişisel bir sorun değil, sistemsel bir krizdir. Bireyleri suçlamaktan öteye geçerek sağlıklı bir gelecek inşa etmeliyiz” diyerek herkesi bu bahiste hassas olmaya çağırdı.
Obeziteyi besleyen çağdaş yaşam
Günümüzde fizikî aktivitenin azalması, sıhhatsiz beslenme alışkanlıklarının yaygınlaşması ve yüksek kalorili besinlerin kolay ulaşılabilir olması obezitenin temel nedenleri ortasında yer alıyor. Masa başı işler, motorlu araç kullanımının artması ve dijitalleşmenin yaygınlaşması günlük hareketliliği önemli halde azaltıyor. Bunun yanında, sağlıklı besinlerin yüksek maliyeti düşük gelirli bireyleri daha ucuz, işlenmiş ve yüksek kalorili besinlere yönelttiğine dikkat çeken Prof. Dr. Murat Baş, “Fast food tüketimindeki artış, yüksek şeker ve doymuş yağ içeren işlenmiş besinlerin yaygınlaşması, gençler ve çocuklar başta olmak üzere tüm toplumu etkiliyor. Bu besinler bedene fazla güç alımına neden olarak kilo artışına yol açarken, birebir vakitte bağırsak mikrobiyotasını bozarak sindirim sıhhatini da olumsuz etkiliyor. Ayrıyeten şekerli içeceklerin tüketimi de obeziteyi tetikleyen kıymetli faktörlerden biri. Türkiye’de kişi başına yıllık şekerli içecek tüketimi 160 litreye ulaşarak dünya ortalamasının neredeyse iki katına çıkmış durumda” diyor.
Obezite konusunda sıkça tartışılan bir bahis da genetik yatkınlığın rolü. Birtakım bireylerin genetik olarak kilo almaya daha eğilimli olabildiklerini söyleyen Prof. Dr. Murat Baş, “Ancak yapılan araştırmalar, çevresel faktörlerin genetik yatkınlığı tetiklediğini gösteriyor. Yani genetik faktörler tek başına belirleyici değil; sıhhatsiz bir beslenme sistemi ve hareketsiz ömür biçimi, obezitenin temel sebepleri ortasında yer alıyor. Obezite yalnızca bireylerin sıhhatini değil, global ekonomiyi de tehdit eden bir halk sıhhati krizi haline geldi. OECD raporları, obezitenin sıhhat harcamalarını yılda %8 oranında artırdığını ve üretkenlik kaybına neden olduğunu ortaya koyuyor” formunda kelamlarını sürdürüyor.
Türkiye’de obezite gerçeği
Prof. Dr. Murat Baş, Türkiye’nin de obezite krizinden önemli formda etkilendiğine dikkat çekiyor: “1975’te %8.6 olan obezite oranı, 2016’da %32.1’e çıkarak dört katına yükseldi. Dünya Sıhhat Örgütü’nün varsayımlarına nazaran, 2030 yılına kadar Türk bayanlarının yarısı, erkeklerin ise üçte biri obez olacak. Türkiye, Avrupa’da bayanlarda en yüksek, erkeklerde ise beşinci sırada yer alıyor. Bu dramatik artış, sırf bireylerin hayat kalitesini değil, sıhhat sistemini ve ülke iktisadını tehdit eden bir halk sıhhati krizine işaret ediyor. Türkiye’de her 100.000 mevtten 84’ünün obeziteyle alakalı olduğu bildiriliyor. Bu oran, global ortalamanın neredeyse iki katı….”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı